Rug pull คืออะไร? จะมีวิธีป้องกันได้อย่างไร? และถ้าโดน Rug pull แล้ว ทำอะไรได้บ้าง?

Rug pull คืออะไร? จะมีวิธีป้องกันได้อย่างไร? และถ้าโดน Rug pull แล้ว ทำอะไรได้บ้าง?

คำว่า Rug pull แปลตรงตัว คือการดึงพรหมออกจากใต้เท้าซึ่งจะทำให้ผู้ที่ยืนอยู่บนพรหมนั้นล้มท้ังยืน จริงๆศัพท์คำนี้มีมานานแล้ว ก่อนหน้าที่จะมี DeFi เกิดขึ้น ซึ่งหากใช้คำว่า Rug pull กับโปรเจกต์ DeFi ก็จะหมายถึง การที่เงินค้ำประกัน หรือเงินที่ผู้ใช้งานทุกคนมาฝากไว้ที่ pool ถูกดึงออกไปทั้งหมด ทำให้ผู้ที่ถือโทเค่นหรือเหรียญของแพลตฟอร์ม DeFi นั้น ไม่สามารถเปลี่ยนหรือแลกโทเคนนั้นกลับไปเป็นเงิน(คริปโต)ได้ (ก็ใน Pool มันไม่เหลือเงินให้แลกแล้ว) ผู้ใช้งานก็จะถือโทเค่นที่ไม่เหลือค่าอะไรเลยจนแทบจะเป็น 0

Rug pull แบ่งได้เป็น 2ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่

1. การดึง Liquidity(สภาพคล่อง) ออกจาก Pool อันนี้ตรงๆตัวคือมีการถอนสภาพคล่องออกไปทั้งหมด พูดง่ายๆคือเจ้าของโปรเจกต์ DeFi ดึงเงินที่มาฝากกันออกไปหมดเลย ก็จะทำให้ผู้ใช้งานที่ถือโทเค่นของแพลตฟอร์มนั้น ไม่สามารถเอาโทเค่นมาเปลี่ยนเป็นเงินได้ เพราะไม่มีเงินให้แลกแล้ว โทเค่นที่อยู่ในมือจึงมีค่าเป็น 0 ราคาโทเค่นจึงสะท้อนให้เห็นบนกราฟเป็นแท่งแดงยาวลงมา

2. เจ้าของโปรเจกต์ DeFi ใช้ code หรือ script อะไรบางอย่างซ่อนอยู่ใน code เพื่อล็อกไม่ให้ผู้ใช้งานที่เคยซื้อโทเค่นของแพลตฟอร์ม มาขายคืนได้ ในระหว่างนี้ เจ้าของโปรเจกต์ก็จะสูบเงินออกไปจาก pool ทั้งหมด

ถ้าเปรียบเทียบให้เห็นภาพในรูปแบบระบบการเงินเก่า ยกตัวอย่าง เช่น การที่เราเอาทองคำไปฝากไว้กับธนาคาร แล้วธนาคารออกตั๋วฝากทองคำมาให้เราถือไว้ จากนั้นเจ้าของธนาคารย้ายทองคำหนีออกนอกประเทศไป ตั๋วทองคำที่เราถือไว้ ก็ไม่เหลือค่าอะไรเลย

บางโปรเจกต์ DeFi ก็ตั้งใจสร้างมาเพื่อหลอกเอาเงิน สร้างแพลตฟอร์ม DeFi  แล้วปล่อยข่าวว่าเหรียญนี้จะมาแก้ปัญหาเรื่องนั้นเรื่องนี้ สร้าง Community แล้วปั่นราคา มีการพูดคุยในกลุ่มให้ดูเหมือนว่าเหรียญจะมีค่า ให้คนเข้ามาลงทุนใน DeFi นั้นเยอะๆ ดันราคาเหรียญนั้นให้สูงขึ้น(คล้ายๆปั๊ม&ดั๊ม) พอเหรียญราคาสูงขึ้น เจ้าของโปรเจกต์ก็ดึงเงินออกจาก pool แล้วหายตัวไป ตัวอย่างที่เห็นที่ดังๆก็เช่น เหรียญ Squid Game

วิธีป้องกัน Rug pull

1. เช็คกับทาง Community ว่ามีการ hype มีการพูดคุยในลักษณะเป็นการดันราคาเหรียญหรือไม่? ลองใช้คำถามยากๆถามเข้าไปในกลุ่ม แล้วดูปฏิกิริยาของแอดมินว่าอยากตอบคำถาม หรือมีการพยายามอธิบายอะไรไหม? หรืออาจจะใช้คำถามง่ายๆ เช่น เหรียญนี้ตกลงแล้วจะมีอนาคตยังไง? ถ้าถามคำถามเหล่านี้ แล้วโดนเตะออกจากกลุ่ม, โดนบล็อก, โดนแบน ก็ไม่ควรเข้าไปลงทุน เพราะต่อให้ไม่มีการ Rug pull ก็อาจจะพากันไปตายกันเองก็ได้ เพราะเขาไม่รับฟังความคิดเห็นที่แตกต่าง เขาจะรีบบล็อก เพราะเขาไม่ต้องการให้เราไปสร้างความสงสัยในหมู่ Follwer ของเขา

2. ตรวจสอบ Audit code อ่านผล Audit ของแพลตฟอร์มนั้น โดยปกติแพลตฟอร์ม DeFi จะมีการให้องค์กรนอกมาตรวจสอบ code เพื่อให้เกิดความมั่นใจต่อผู้ลงทุน Audit เจ้าดังๆ ก็เช่น CERTIK แต่ถึงแม้ว่าผล Audit จะผ่าน ก็อาจจะเกิดการ Rug pull ได้ ถ้าหากเจ้าของโปรเจกต์มีการซ่อน code บางอย่าง

ตัวอย่าง Audit Report ของเหรียญ Decentraland(MANA) Certik decentraland

3. ทดลองฝากเงินน้อยๆเข้าไปใน DeFi แล้วลองถอนดู ว่าถอนได้หรือไม่? หรือลองซื้อเหรียญจาก DeFi นั้นแล้วลองขายเหรียญที่ซื้อมานั้นดู ว่าขายได้หรือไม่? ถ้าหากทำได้ ก็ค่อยเพิ่มเงินลงทุน

4. ตรวจสอบดูว่าเงินที่อยู่ใน Pool เป็นของใคร? เป็นของเจ้าของโปรเจกต์หรือนักพัฒนาโปรเจกต์นั้นทั้งหมดเลยไหม? หรือเขาเสกเหรียญขึ้นมา เจ้าของโปรเจกต์ได้ล็อกตัวเองไหมว่า เขาจะไม่มีสิทธิถอนเงินออกเป็นระยะเวลาเท่าไร? หรือเขาไม่ล็อกตัวเองเลย อยากจะถอนเมื่อไรก็ได้

สุดท้าย ถ้าโดน Rug pull ไปแล้วจะทำอะไรได้บ้าง?

ถ้าเราลงทุนกับ DeFi ที่เป็น Decentralized จริงๆ มันจะเป็นเรื่องที่ยากมากๆที่จะตามว่าใครเอาเงินไป นอกจากว่าเจ้าของโปรเจกต์หรือนักพัฒนาไม่ได้ปิดบังตัวตน ในส่วนของเงินที่อยู่บนบล็อกเชนมันโปร่งใสพอที่จะตรวจสอบได้ว่า ไป cash out เป็นเงินออกที่ใด? ชื่อใคร? แต่ส่วนมากเงินที่ถูก Rug pull มักจะล็อกอยู่กับที่อย่างนั้น รอให้คนทั้งโลกลืม แล้วค่อย cash out

ทุกการลงทุนมีความเสี่ยง ความรู้ความเข้าใจในสิ่งที่เราลงทุน จะทำให้เรารอดจากความโลภในใจตัวเอง และไม่ตกเป็นเหยื่อของผู้ที่ไม่หวังดี